Η μετάβαση από τον παγανισμό στον Χριστιανισμό δεν ήταν μια απλή υπόθεση. Είναι μία ιστορία γεμάτη περιπέτειες, πάθη, ζήλο, ένταση και φιλονικίες. Δύο διαφορετικές κοσμοθεωρίες με κοινά και σίγουρα πολλές διαφορές τέθηκαν αντιμέτωπες τον 4ο αιώνα μ.Χ. μέσα σε ένα κλίμα αλλαγής και αγωνίας για τους πολίτες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Αναμφισβήτητα ο παλαιός παγανισμός είχε χάσει την αίγλη του και πλέον είχε εξελιχθεί σε μια απλή τυπική συνήθεια. Οι πολίτες τιμούσαν τον αυτοκράτορα και τις διάφορες θεότητες περισσότερο νιώθoντας ότι εκτελούν μία πράξη που νοηματοδοτούνταν πρωτίστως ως πολιτικό καθήκον (για την συνοχή και την ευμάρεια της Αυτοκρατορίας) και ως μια παράδοση που συνεχιζόταν για πολλά χρόνια επί πολλών γενεών. Αυτή ακριβώς η πράξη που νοηματοδοτούνταν κατά αυτόν τον τρόπο επέφερε έναν θρησκευτικό κορεσμό. Πλέον οι πολίτες στρέφονταν και σε άλλες πηγές θρησκευτικότητας, βρίσκοντας καταφύγιο στον Χριστιανισμό, τον Μανιχαϊσμό, τον Νεοπλατωνισμό και αλλού.
Για τους χριστιανούς διανοητές, οι διάφορες αυτές θεότητες που λατρεύονταν από τους παγανιστές θεωρήθηκαν δαίμονες. Κάτι τέτοιο το θεωρούμε λογικό αν κρίνει κανείς βάσει της χριστιανικής ασκητικής διδασκαλίας. Εφόσον κάθε θεότητα του αρχαίου κόσμου εκπροσωπεί πάθη του ανθρώπου, τότε δεν μπορεί παρά να είναι δαίμονας που πλανά και αποπροσανατολίζει τον άνθρωπο προς τον δύσβατο δρόμο προς την σωτηρία του.
Μία συνήθης τακτική του 4ου και 5ου αιώνα ήταν η μετατροπή των ναών σε εκκλησίες με τον εξαγιασμό των ναών με το σύμβολο του σταυρού να δεσπόζει σε κεντρικό σημείο των ναών, πλέον εκκλησιών. Αρκετές φορές αυτών των μετατροπών προηγούνταν κατεδαφίσεις και λεηλατήσεις των ιερών από τους χριστιανούς, πράξεις που δεν θεωρούνταν αποτρόπαιες αλλά ως πράξεις ανδρείας από τους εκκλησιαστικούς ιστορικούς και τους σύγχρονους χριστιανούς, εφόσον πλέον οι δαίμονες έπαυαν να έχουν δική τους στέγη, δηλαδή ουσιαστικά δική τους δύναμη και ισχύ.
Ο Θεοδώρητος, επίσκοπος Κύρου τον 5ο αιώνα, αναφέρει αρκετά τέτοια γεγονότα κατεδαφίσεων στην Εκκλησιαστική Ιστορία του, γραμμένη περί το 455. Πέρα από την κάπως υπερβολική ρητορική που μοιάζει να υπάρχει στις διηγήσεις του, ξεκάθαρο είναι ότι τα γεγονότα αυτά αποτιμώνται θετικά. Έτσι ο κάθε επίσκοπος, άγιος ή μη, πέρα από την συγγραφική και την ποιμαντική δραστηριότητα που πιθανώς είχε, έχει ένα ακόμα θετικό σημείο στο βιογραφικό του, αυτό των μετατροπών και των μεταστροφών των πολιτών στον Χριστιανισμό, την αληθή οδό προς την σωτηρία. Παρατηρούμε ότι η προσέγγιση ως προς τις κατεδαφίσεις δεν είναι ηθική.
Τέτοιους επισκόπους, ο Θεοδώρητος αναφέρει στο 5ο βιβλίο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας, τον Μάρκελο Απάμειας, τον Θεόφιλο Αλεξανδρείας αλλά και τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο, ο οποίος σύμφωνα με τον Θεοδώρητο μόλις αντιλήφθηκε την ύπαρξη δαιμονικών τελετών στην Φοινίκη ανέλαβε δράση. Βασιζόμενος σε βασιλικά διατάγματα. συγκέντρωσε μοναχούς που διακατέχονταν από υπερβολικό θρησκευτικό ζήλο και έλαβε οικονομική ενίσχυση από εύπορες και ευσεβείς γυναίκες, πείθοντάς τες για την ιερή ευλογία που θα λάβουν από τον Θεό για μία τέτοια τους ενέργεια. Με αυτόν τον τρόπο προχώρησε σε κατεδαφίσεις ναών, χωρίς ο Θεοδώρητος να αναφέρει παραπάνω λεπτομέρειες για αυτήν την δράση.
Μαθὼν δὲ τὴν Φοινίκην ἔτι περὶ τὰς τῶν δαιμόνων τελετὰς μεμηνέναι, ἀσκητὰς μὲν ζήλῳ θείῳ πυρπολουμένους συνέλεξε, νόμοις δὲ αὐτοὺς ὁπλίσας βασιλικοῖς κατὰ τῶν εἰδωλικῶν ἐξέπεμψε τεμενῶν. τὰ δὲ τοῖς καταλύουσι τεχνίταις καὶ τοῖς τούτων ὑπουργοῖς χορηγούμενα χρήματα οὐκ ἐκ ταμιείων βασιλικῶν λαμβάνων ἀνήλισκεν, ἀλλὰ τὰς πλούτῳ κομώσας καὶ πίστει λαμπρυνομένας γυναῖκας φιλοτίμως ταῦτα παρέχειν ἀνέπειθε, τὴν ἐκ τῆς χορηγίας φυομένην εὐλογίαν ἐπιδεικνύς. τοὺς μὲν οὖν ὑπολειφθέντας τῶν δαιμόνων σηκοὺς τοῦτον τὸν τρόπον ἐκ βάθρων ἀνέσπασεν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου