Υπάρχει ο λεγόμενος «ελληνοχριστιανικός» πολιτισμός;

   Πολύ συχνά οι περισσότεροι από εμάς έχουμε κάποτε ακούσει περί του λαμπρού ελληνοχριστιανικού πολιτισμού που υπάρχει στην Ελλάδα, εννοώντας τη σύζευξη του ελληνικού πνεύματος και της χριστιανικής Ορθοδοξίας. Ωστόσο, φαίνεται πως κανείς από αυτούς που επαίρονται για αυτό τον πολιτισμό δεν έχει διερωτηθεί αν έχει μία ιστορική βάση αυτή η σύζευξη.

    Η διαμάχη του Ιουδαϊσμού (της φύτρας της ιουδαιοχριστιανικής παράδοσης) με τον Ελληνισμό ξεκινάει ουσιαστικά τον 2^ο αιώνα π.Χ. Ο Αντίοχος ο Επιφανής, στην προσπάθειά του να καταπνίξει την ιουδαϊκή εξέγερση στα Ιεροσόλυμα θανάτωσε πολλούς Ιουδαίους και μέσα στο Ναό έγιναν βλάσφημες πράξεις. Η λατρεία τους απαγορεύτηκε και εγκαθιδρύθηκε αυτή του Αντίοχου με τη μορφή του Δία.

   Ως συνέπεια, ξέσπασε επανάσταση στην πόλη με αρχηγούς τους Μακκαβαίους. Τα γεγονότα αυτά περιλαμβάνονται στα Βιβλία των Μακκαβαίων, στην Παλαιά Διαθήκη. Η μεγάλη διαφορά και η αντιπαράθεση των δύο πολιτισμών κατέστη από τότε εμφανής και έμελλε να συνεχιστεί για πολύ καιρό. 

    Στη συνέχεια, κατά την εποχή των κειμένων της Καινής Διαθήκης, ο όρος «έλλην» αποκτά την θρησκευτική σημασία του πολυθεϊστή ειδωλολάτρη. Αυτή η στάση και οπτική συνεχίζεται έντονα και κατά την εποχή των Πατέρων, από τον 2^ο αιώνα και έπειτα, όπου στην χριστιανική γραμματεία υπάρχει διάχυτη η δριμεία κριτική κατά των ελληνικών εθίμων, πρακτικών και ηθών. Το θέατρο, η μέθη, η κραιπάλη και οι μίμοι θεωρήθηκαν πράξεις του διαβόλου στον κόσμο για τους χριστιανούς, όπως επίσης και η κοσμική ελληνική σοφία θεωρήθηκε δαιμονική. Στην χριστιανική γραμματεία οι αξίες των δύο μεγεθών, του Χριστιανισμού και του Ελληνισμού, θεωρούνται εκ διαμέτρου αντίθετες και αντιμαχόμενες. Η χριστιανική πίστη διαχωρίστηκε πλήρως από την κοσμική παιδεία και γνώση. Αυτόν τον διαχωρισμό τον συναντούμε στον Τατιανό, τον Τερτυλλιανό, τον άγιο Μεγάλο Αθανάσιο, τον άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο. Κάποιες θεολογικές φωνές που αποδέχτηκαν σε κάποιο βαθμό την ελληνική φιλοσοφία και γνώση, όπως ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, ο Ωριγένης και ο Δίδυμος ο Αλεξανδρεύς, θεωρήθηκαν αιρετικές για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Δηλαδή διότι αποδέχονταν θύραθεν δοξασίες. (ο Ωριγένης πίστευε στην πλατωνική δοξασία της προϋπαρξης των ψυχών)

   Αυτές οι εκ διαμέτρου αντίθετες θεωρήσεις του Χριστιανισμού με τον Ελληνισμό, στην πραγματικότητα συνέχισαν να υπάρχουν μέχρι την ελληνική επανάσταση του 1821. Μετά την επανάσταση και την εγκαθίδρυση του ελληνικού κράτους και συντάγματος κατά την διάρκεια των εθνοσυνελεύσεων, δεν μπορούσε να θεωρηθεί Έλληνας κάποιος που δεν πιστεύει στον Χριστό.

   Είναι προσωπική μας άποψη ότι τότε έγινε η ουσιαστική ιστορική σύζευξη Ελληνισμού και Χριστιανισμού και δημιουργήθηκε το ιδεολογικό κατασκεύασμα που ονομάζεται «ελληνοχριστιανικός» πολιτισμός, πάνω στον οποίο βασίζεται το νεοελληνικό κράτος. Έλληνας ήταν όποιος ήταν χριστιανός σε αντίθεση με τους μουσουλμάνους Τούρκους. Πρόκειται περί νεολογισμού και νεωτερικής ιδεολογίας χωρίς ιστορικό υπόβαθρο. Σταδιακά λοιπόν, από τα μέσα του 19^ου αιώνα και την ανάδυση των εθνικών ιδεολογιών και ταυτοτήτων στα Βαλκάνια, ο όρος Έλλην άρχισε να αποκτά την εθνική του σημασία ( όπως την γνωρίζουμε σήμερα) και να ταυτίζεται ο Ελληνισμός με την Ορθοδοξία. Αυτή η τελευταία ταύτιση θα ήταν αδιανόητη και ανεπίτρεπτη για τους μεγάλους  Πατέρες της Εκκλησίας.

   Συνοψίζοντας, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ναι ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός υπάρχει, είναι όμως ένα νεωτερικό φαινόμενο, ενός νέου πολιτικού και κοινωνικού φορέα, του νεοελληνικού κράτους. Πολύ δύσκολα θα βρει κανείς ιστορικά ερείσματα για να δικαιολογήσει την ύπαρξη αυτού του πολιτισμού στο παρελθόν. Αντιθέτως θα βρει πολύ εύκολα στηρίγματα για να δικαιολογήσει την αντιπαράθεσή τους.