Ο Διόδωρος Ταρσού για τον Αδάμ και τον Χριστό

     Τον 4^ο αιώνα μ.Χ. οι θεολογικές ζυμώσεις ήταν έντονες και καμία βιβλική ερμηνεία δεν θεωρούνταν αυτονόητα ως παραδοσιακή. Εκτός από τον Αρειανισμό, υπήρχαν και άλλες θεολογικές τάσεις όπως ο Σαβελλιανισμός, ο Μανιχαϊσμός και οι ακόλουθοι του Παύλου του Σαμοσατέως. Ήδη από τον 3^ο αιώνα άρχισαν να διαμορφώνονται  δύο θεολογικές σχολές σκέψης, η Αλεξανδρινή και η Αντιοχειανή, που αντιμάχονταν η μία την άλλη. Σαφώς υπήρχαν και μετριοπαθείς θεολόγοι που προσπαθούσαν να τηρήσουν τις ισορροπίες ανάμεσα στις ακρότητες των δύο προαναφερθέντων σχολών.

       Οι δύο αυτές σχολές θεολογικής σκέψης, αργότερα τον 5^ο αιώνα, ήρθαν σε σύγκρουση για ακόμη μία φορά και εκπροσωπήθηκαν από τον Κύριλλο Αλεξανδρείας και τον Νεστόριο, οδηγώντας σε δύο χριστολογικές ακρότητες. Η Αλεξανδρινή σχολή στον Μονοφυσιτισμό και η Αντιοχειανή στον Νεστοριανισμό. Η Σύνοδος της Χαλκηδόνας το 451μ.Χ. προσπάθησε να ισορροπήσει ανάμεσα σε αυτές τις δύο θεολογικές ακρότητες, παίρνοντας στοιχεία και από τις δύο και καταλήγοντας στην δογματική θεώρηση του Χριστού ως ενός προσώπου «εν δύο φύσεσι», αποτελούμενου από δύο τέλειες φύσεις, την θεία και την ανθρώπινη. 

 

       Τον 4^ο αιώνα, ο Διόδωρος Ταρσού είναι ο κύριος εκπρόσωπος της αντιοχειανής σχολής, έχοντας ως αντίπαλο τον σύγχρονό του Απολλινάριο Λαοδικείας. Ίσως δύο από τα σπουδαιότερα και πιο μορφωμένα πνεύματα του 4^ου αιώνα. Σπούδασε ελληνική φιλοσοφία στην Αθήνα μαζί με τον Μέγα Βασίλειο και ήταν ασκητικός. Έγραψε διατριβές κατά του αρειανισμού, της μαγείας, της αστρολογίας και κατά του Απολλιναρίου Λαοδικείας, οι οποίες δεν σώζονται. Σώζονται όμως πολλά ερμηνευτικά του σχόλια στην Αγία Γραφή. Μαθητές του υπήρξαν ο Θεόδωρος Μοψουεστίας και ο άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος. Ο Διόδωρος ήταν από τους πρώτους που εφάρμοσαν την ιστορικογραμματική ερμηνευτική των Γραφών.

      Ερμηνεύοντας το χωρίο της Προς Ρωμαίους 5:18-19 του αποστόλου Παύλου: 

«¹⁸Ἄρα οὖν ὡς διʼ ἑνὸς παραπτώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους εἰς κατάκριμα, οὕτως καὶ διʼ ἑνὸς δικαιώματος εἰς πάντας ἀνθρώπους εἰς δικαίωσιν ζωῆς· ¹⁹ὥσπερ γὰρ διὰ τῆς παρακοῆς τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου ἁμαρτωλοὶ κατεστάθησαν οἱ πολλοί, οὕτως καὶ διὰ τῆς ὑπακοῆς τοῦ ἑνὸς δίκαιοι κατασταθήσονται οἱ πολλοί».

ο Διόδωρος τονίζει ότι το σφάλμα του Αδάμ (του ενός ανθρώπου) υπήρξε η παρακοή προς το Θεό, ενώ ο Χριστός έδειξε υπακοή προς το Θεό Πατέρα, οδηγούμενος στην ενσάρκωση και στο θείο πάθος. Με αυτόν τον τρόπο η υπακοή νίκησε την παρακοή. Στην ερμηνεία του ο Διόδωρος χρησιμοποιεί το χωρίο 2:8 της Προς Φιλιππησίους επιστολής. Εφαρμόζει επομένως την μέθοδο ερμηνείας της Γραφής διά της Γραφής, μιας μεθόδου που τόσο οι Ιουδαίοι όσο και οι χριστιανοί ήταν ένθερμοι υποστηρικτές.

Διόδωρος Ταρσού, Είς τήν πρός Ρωμαίους, 5,18 – 19

    Ἐξετάσας καὶ διαγυμνάσας τήν τε διὰ τοῦ Ἀδὰμ προστριβεῖσαν ἀνθρώποις ζημίαν καὶ τὴν παρὰ τοῦ κυρίου δωρηθεῖσαν εὐεργεσίαν, ἐπάγει λοιπὸν ἀποφατικώτερον διδάσκων, ὡς τοῦ μὲν Ἀδὰμ κατέκρινε καὶ ἐθανάτωσεν ἀνθρώπους τὸ παράπτωμα, τοῦ δὲ κυρίου ἐζωοποίησε τὸ δικαίωμα. τί δὲ τοῦ Ἀδὰμ τὸ παράπτωμα; <ἡ παρακοή.> τί δὲ τοῦ κυρίου τὸ δικαίωμα; <ἡ ὑπακοή> ἣν ὑπήκουσε τῷ πατρὶ κατὰ τὸ ἐνανθρωπῆσαι καὶ παθεῖν ὑπὲρ ἀνθρώπων, καθὼς ἐν ἑτέροις ὁ ἀπόστολός φησι· <σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ.> ὥστε ἡ ὑπακοὴ καθεῖλε τὴν παρακοὴν καὶ τῷ βελτίστῳ τὸ χείριστον κατηγωνίσατο.