Πως μίλησε το φίδι στην Εύα;

     Το βιβλίο της Γενέσεως αποτελεί το πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Είναι μια προσπάθεια αρχαίων ανθρώπων να εξηγήσουν την δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου από τον Θεό. Θεολογικά το βιβλίο αυτό είναι πολύ σημαντικό για τους χριστιανούς Πατέρες και θεολόγους. Σε αυτό το βιβλίο βασίστηκε η διδασκαλία της πτώσης του ανθρώπου, της παρακοής προς τον Θεό και η απαρχή της ύπαρξης της αμαρτίας εντός του κόσμου. Αρκετοί Πατέρες της Εκκλησίας έχουν υπομνηματίσει το συγκεκριμένο βιβλίο, όπως για παράδειγμα ο Ιωάννης Χρυσόστομος από την αντιοχειανή σχολή και ο Δίδυμος ο Τυφλός από την αλεξανδρινή.

     Προσωπικά θεωρούμε την διήγηση της Γένεσης μυθική και συμβολική. Είναι μία διήγηση που θέλει να δείξει ότι στο παρελθόν ο άνθρωπος βρισκόταν σε καλύτερη οντολογική κατάσταση σε σχέση με τον εαυτό του και τον Θεό. Πολλές σύγχρονες μελέτες και πορίσματα των φυσικών επιστημών δημιουργούν πολλά προβλήματα σε συντηρητικούς κύκλους ως προς την ερμηνεία του βιβλίου της Γένεσης, εφόσον λάβει κανείς την θεοπνευστία κατά γράμμα.

 

 

    Στο 3^ο κεφάλαιο της Γένεσης διαβάζουμε τα εξής:

 

Ὁ δὲ ὄφις ἦν φρονιμώτατος πάντων τῶν θηρίων τῶν ἐπὶ τῆς γῆς, ὧν ἐποίησε Κύριος ὁ Θεός. καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί· τί ὅτι εἶπεν ὁ Θεός, οὐ μὴ φάγητε ἀπὸ παντὸς ξύλου τοῦ παραδείσου; καὶ εἶπεν ἡ γυνὴ τῷ ὄφει· ἀπὸ καρποῦ τοῦ ξύλου τοῦ παραδείσου φαγούμεθα, ἀπὸ δὲ τοῦ καρποῦ τοῦ ξύλου, ὅ ἐστιν ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου, εἶπεν ὁ Θεός, οὐ φάγεσθε ἀπ᾿ αὐτοῦ, οὐ δὲ μὴ ἅψησθε αὐτοῦ, ἵνα μὴ ἀποθάνητε. καὶ εἶπεν ὁ ὄφις τῇ γυναικί· οὐ θανάτῳ ἀποθανεῖσθε· ᾔδει γὰρ ὁ Θεός, ὅτι ᾗ ἂν ἡμέρᾳ φάγητε ἀπ᾿ αὐτοῦ, διανοιχθήσονται ὑμῶν οἱ ὀφθαλμοὶ καὶ ἔσεσθε ὡς θεοί, γινώσκοντες καλὸν καὶ πονηρόν.

 

   Ένα ερώτημα που θα μπορούσε να θέσει ένας σύγχρονος σκεπτικιστής και που σχετίζεται με την διήγηση της Γένεσις είναι το πως κατάφερε ένα φίδι να ξεγελάσει την Εύα. Διότι το φίδι δεν έχει λογική ούτε μιλάει κάποια γλώσσα, ώστε να επικοινωνήσει με έναν άνθρωπο. Πραγματικά η ίδια απορία έχει απασχολήσει και εμάς.

   Φαίνεται όμως παρόλα αυτά πως η ίδια απορία έχει απασχολήσει ήδη τους χριστιανούς από τον 5^ο αιώνα μ.Χ. Ο Θεοδώρητος Κύρου στο έργο του «Εις τα άπορα της θείας Γραφής» θέτει το συγκεκριμένο ερώτημα και δίνει μία απάντηση. Όλο το έργο είναι γραμμένο στην μορφή των ερωτοαποκρίσεων. Θέτεται μία ερώτηση και δίνεται μία απάντηση, άλλοτε μικρή άλλοτε μεγαλύτερη σε έκταση. Αφορά χωρία της Παλαιάς Διαθήκης από βιβλία όπως η Γένεσις, η Έξοδος, Αριθμοί και άλλα. Πρέπει να γράφτηκε μετά το 453.

    Η θεωρία του Θεοδώρητου είναι ότι επειδή ο Θεός έθεσε τους ανθρώπους ηγεμόνες στον κόσμο ως προς όλα τα άλογα όντα, για αυτόν ακριβώς τον λόγο ο διάβολος χρησιμοποίησε ως όργανό του τον όφιν, με σκοπό να ξεγελάσει τους ανθρώπους ευκολότερα. Η Εύα πιστεύοντας ότι έχει την απόλυτη εξουσία που της έδωσε ο Θεός ως προς το φίδι, το οποίο είναι ένα άλογο ον, δεν θα μπορούσε ποτέ να διανοηθεί ότι το φίδι είχε την δύναμη να την ξεγελάσει. Και με αυτό το τέχνασμα ο διάβολος εξαπάτησε την Εύα.

    Η απάντηση του Θεοδώρητου για την εποχή της ίσως φαντάζει πολύ δυνατή, ωστόσο με τα σημερινά δεδομένα είναι αδύναμη. Στην ουσία ο Θεοδώρητος δεν εξηγεί το πως ακριβώς, με ποιο τρόπο το φίδι εξαπάτησε την Εύα, εφόσον το φίδι δεν έχει λόγο, ενώ η Εύα ως άνθρωπος και λογικό ον έχει. Η απάντηση του Θεοδώρητου θα λέγαμε ότι είναι περισσότερο θεολογική παρά πραγματιστική και ρεαλιστική. Ωστόσο όσο μη ικανοποιητική και αν είναι η απάντηση του Θεοδώρητου για τους σημερινούς αναγνώστες, και μόνο από το γεγονός ότι στα μέσα του 5^ου αιώνα μ.Χ., θέτεται ένα τέτοιο ερώτημα από την χριστιανική διανόηση της εποχής, και ο Θεοδώρητος προσπαθεί να δώσει μία απάντηση, δείχνει ότι τουλάχιστον σε διανοητικό επίπεδο ο χριστιανικός κόσμος είχε προχωρήσει πολύ περισσότερο από ότι σήμερα φανταζόμαστε.

    Το συμπέρασμα είναι ότι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής σίγουρα είχαν απορίες σχετικά με πολλά προβληματικά χωρία τόσο της Παλαιάς όσο και της Καινής Διαθήκης, στα οποία εμπλέκεται και συνδυάζεται το θεολογικό και μυθικό στοιχείο με το πραγματικό και ιστορικό στοιχείο. Υπήρχε επομένως μία υγιής θεολογική και ιστορική αναζήτηση.

32η Ερώτηση: 

Ἄλογος ὢν ὁ ὄφις πῶς διελέχθη τῇ Εὔᾳ; 

 

Ὄργανον ἦν αὐτὸς τοῦ τῆς ἀληθείας ἐχθροῦ· καὶ τοῦτο δεδήλωκεν ὁ Κύριος ἐν τοῖς θείοις εὐαγγελίοις· εἰρηκὼς γὰρ τοῖς ἰουδαίοις «<ὑμεῖς ἐκ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαβόλου ἐστέ>«, ἐπήγαγεν »<ἐκεῖνος ἀνθρωποκτόνος ἦν ἀπ' ἀρχῆς». οὗτος τοίνυν διὰ τοῦ ὄφεως διελέχθη τῇ Εὔᾳ· ἐπειδὴ γὰρ τῶν ἀλόγων ἁπάντων παρὰ τοῦ Θεοῦ τῶν ὅλων τὴν ἡγεμονίαν εἰλήφεισαν, δι' ἑνὸς αὐτῇ τῶν ὑπηκόων τὴν παγῖδα προσήνεγκε, πιθανωτέραν οὕτω τὴν ἀπάτην κατασκευάζων. ὅτι δὲ καὶ αὐτὸν τὸν διὰ τοῦ ὄφεως ἐνεργήσαντα ὄφιν ἡ θεία προσαγορεύει γραφὴ μάρτυς Ἠσαΐας ὁ προφήτης βοῶν· «<τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ ἐπάξει ὁ Θεὸς τὴν μάχαιραν αὐτοῦ τὴν ἁγίαν, τὴν μεγάλην καὶ τὴν ἰσχυρὰν ἐπὶ τὸν δράκοντα τὸν ὄφιν, τὸν σκολιὸν καὶ ἰσχυρόν, ἐπὶ τὸν δράκοντα τὸν ὄφιν, τὸν φεύγοντα, τὸν ἐν τῇ θαλάσσῃ>. καὶ ὁ Κύριος δὲ τοῖς ἱεροῖς εἴρηκε μαθηταῖς· <ἰδοὺ δέδωκα ὑμῖν τὴν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καὶ σκορπίων καὶ ἐπὶ πᾶσαν τὴν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ>.